Δικαιώματα των Ζώων και Περιβάλλον : Αληθινά ζητήματα για τους χριστιανούς που μάλλον δεν ενδιαφέρουν τους (ανατολικούς) θεολόγους.

Παρακολουθούσα προ ημερών μία ομιλία του Andrew Linzey (του γνωστού Βρετανού ακαδημαϊκού και ακτιβιστή για τα δικαιώματα των ζώων, αγγλικανού κληρικού και καθηγητή Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης) και μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η εισαγωγή της.

Με έμφαση ανέφερε ότι ο κόσμος πια κάνει "αληθινές" ερωτήσεις στους θεολόγους.

Θα έλεγα ότι το γεγονός αυτό είναι περισσότερο από ευχάριστο!

Για αιώνες, η χριστιανική θεολογία (σε Ανατολή και Δύση) ασχολήθηκε με τα θεμελιώδη (εντός και εκτός εισαγωγικών) θεολογικά - δογματικά ζητήματα. Θεολόγησε και "εκκλησιολόγησε" αρκετά, αφήνοντας στο περιθώριο τα ανθρωπολογικά ζητήματα. Όχι ότι δεν ασχολήθηκε, σίγουρα όμως όχι όσο και όπως θα όφειλε.

Απόδειξη; Η αναξιοπιστία της οργανωμένης θρησκείας στην Δύση.

Στην Ανατολή η οργανωμένη θρησκεία (ο θεσμικός χριστιανισμός δηλαδή) έχει καταντήσει σε μεγάλο βαθμό δεκανίκι του εθνικισμού, του συντηρητισμού και της πατριαρχίας.

Να τολμήσω να πω ότι όχι απλώς τα ενισχύει αλλά και τα αναπαράγει. Και δεν μιλάμε μόνο για την κατάντια στον σλαβικό κόσμο, μια ματιά στην χώρα μας αρκεί για να το διαπιστώσουμε.

Όση συζήτηση γίνεται για τον άνθρωπο, περιορίζεται συνήθως στους τέσσερις τοίχους της κρεβατοκάμαρας...

Και φυσικά ούτε λόγος περί κοινωνικής δικαιοσύνης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων...

Τί εννοεί όμως ο Linzey λέγοντας "αληθινές" ερωτήσεις και "αληθινά" ζητήματα;

Εννοεί ζητήματα που αφορούν την καθημερινή ζωή. Ζητήματα των οποίων οι προεκτάσεις και οι συνέπειες καθορίζουν το παρόν και το μέλλον μας.

Στην Ελλάδα δυστυχώς η πλειοψηφία είτε προτιμά να ασχολείται με θέματα που έχουν λυθεί θεολογικά εδώ και αιώνες μηρυκάζοντας και αναμασώντας σε μια νεκρή ξύλινη γλώσσα, είτε θεοποιεί εντελώς ειδωλολατρικά ανθρώπινα πρόσωπα (γεροντολατρεία, αυτή η μάστιγα), είτε παρασύρεται στην εθνικιστική ρητορική μίσους και μισαλλοδοξίας, είτε ξιφουλκεί στον πυρετό των ενδοσυντεχνιακών συγκρούσεων.

Υπάρχουν βεβαίως και οι φωτεινές εξαιρέσεις. Λίγες αλλά ευτυχώς υπάρχουν.

Για ανθρώπινα δικαιώματα βεβαίως ούτε λόγος! Έμφυλα ζητήματα; Ισότητα των φύλων; ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα; Ταυτότητα φύλου; Μη ετεροκανονικός ερωτικός προσανατολισμός; Μεταναστευτικό και προσφυγικό; Προς Θεού! Μα τί λέτε τώρα;

Το μονοπώλιο του θεολογικού λόγου από την θεσμική Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία ίσα ίσα που επιτρέπει την εκφορά του από λαϊκούς. Και αυτό αρκεί να μην ξεφεύγουν από την επίσημη γραμμή της. Πέρα από κάποιες ανώδυνες και γλυκανάλατες (κυρίως υπερσυντηρητικές κατά βάθος) αοριστολογίες και γενικότητες έχετε ακούσει εσείς κάτι ρηξικέλευθο; Κάτι επαναστατικό; Κάτι που να αγγίζει την καρδιά των προβλημάτων και να ωθεί προς την λύση τους;

Και φυσικά έχετε ακούσει εσείς κάτι για τα Δικαιώματα των Ζώων και την περιβαλλοντική καταστροφή; Λένε κάτι ουσιώδες για αυτά τα θέματα, την ώρα που η αντίστροφη μέτρηση για την καταστροφή του πλανήτη έχει ήδη ξεκινήσει;

Προς τιμήν του ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος έχει να επιδείξει έργο με οικολογικές ανησυχίες. Προσωπικά όμως, δεν γνωρίζω άλλη ανατολική ορθόδοξη κίνηση πέρα  από την Pan Orthodox Concern for Animals, με έδρα την Βρετανία και στην οποία συμμετέχει ο Βρετανός Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware και η επίσης Βρετανίδα ανατολική ορθόδοξη θεολόγος Christina Nellist.

Κάτι στα καθ' ημάς;

Η πλήρης σιωπή.

Αδιαφορία;

Έλλειψη ενδιαφέροντος;

Δεν είναι αληθινό ζήτημα και φλέγον η καταστροφή του πλανήτη; Η εξαφάνιση εκατομμυρίων ειδών; Η πρώτη ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή που ισοδυναμεί με περιβαλλοντική κρίση σε επίπεδο καταστροφής; Η εκμετάλλευση, η κακοποίηση και εξόντωση δισεκατομμυρίων ζώων, που αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες της καταστροφής;

Τρεις φορές η λέξη "καταστροφή" σε μία παράγραφο; Και λίγες είναι!

Πολύ καλή και χρήσιμη η δογματική, η τριαδολογία, η χριστολογία, η εκκλησιολογία. Πολύ καλά και χρήσιμα όλα αυτά! Κανείς δεν το αμφισβητεί!

Όμως μπορεί να περισσέψει λίγο μελάνι για να μιλήσουμε λίγο και για το σπίτι μας που καίγεται;

Μπορούν οι ανατολικοί ορθόδοξοι θεολόγοι να κάνουν την υπέρβαση που έκαναν πολλοί δυτικοί συνάδελφοί τους και να προβληματιστούν γόνιμα σκύβοντας πάνω από το καυτό ζήτημα;

Ή μήπως κι εδώ κάνει το θαύμα του ο εμμονικός αντιδυτικισμός;

Είναι καιρός να κοιτάξουμε κατάματα την πραγματικότητα και να αναλάβουμε τις ευθύνες μας!

Ας βγούμε από το εγωκεντρικό και αυτοαναφορικό καβούκι του "ελληνορθόδοξου" ελιτισμού και του προγονολατρικού βυζαντινισμού! Ο κόσμος οδεύει προς την καταστροφή με ανθρώπινη ευθύνη, που παρασύρει εγκληματικά και εκατομμύρια άλλα είδη.

Οφείλουμε πρώτα από όλα να συνειδητοποιήσουμε το ανθρώπινο καθήκον της διακονίας της Δημιουργίας.

Αυτό που τόσο εύστοχα οι δυτικοί θεολόγοι ονομάζουν "Stewardship". Δηλαδή "επιμέλεια - φροντίδα". Ας αναλογιστούμε πόσο ευσταθεί σε βιβλική και γενικότερα χριστιανική βάση, η κυρίαρχη αντίληψη της ανθρώπινης ιδιοκτησίας της Δημιουργίας. Ούτε ευσταθεί, ούτε τεκμηριώνεται πουθενά. Μόνος ιδιοκτήτης είναι ο Δημιουργός.

Και ο άνθρωπος;

Ο άνθρωπος σίγουρα δεν έχει κανένα δικαίωμα πέρα από αυτό του φροντιστή. Πόσο μάλλον να καταστρέφει την φύση, να κακοποιεί και να εξολοθρεύει τα άλλα ζωντανά πλάσματα.

Στην τελική, τί είναι αυτή η "επιμέλεια - φροντίδα";

Δεν είναι απλώς η αποτροπή της καταστροφής, αλλά η ενεργητική δράση Αγάπης και σεβασμού προς την Δημιουργία. Και στην Δημιουργία περιλαμβάνεται κάθε μορφή ζωής.

"Τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς" (Ψαλμοί κεφ. 23, στιχ. 1). 

"Καί ἔλαβε Κύριος ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε, καί ἔθετο αὐτόν ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς, ἐργάζεσθαι αὐτόν καί φυλάσσειν" (Γένεση κεφ. 2, στιχ. 15)

Βλέπετε εσείς πουθενά να αναφέρεται ο άνθρωπος ως de jure ιδιοκτήτης (πόσο μάλλον καταστροφέας) της Δημιουργίας;

Εδώ κάποιοι πονηρά παραδέχονται τα παραπάνω αλλά αντιλέγουν ότι η Δημιουργία είναι δώρο Του Θεού προς το "κορυφαίο" και μάλιστα "κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν" Του δημιούργημα. Τεκμηριώνεται βιβλικά κάπου αυτό, δηλαδή κάποιου είδους μεταβίβαση ιδιοκτησίας; Αφαιρεί το καθήκον; Δίνει το δικαίωμα στον άνθρωπο το δικαίωμα της σημερινής εγκληματικής συμπεριφοράς του προς την Ζωή και την φύση; Μήπως ξεχνούμε πως σύμφωνα με την βιβλική διήγηση της Γένεσης, ο άνθρωπος δημιουργήθηκε την ίδια ημέρα με τα υπόλοιπα ζώα;

Ας είμαστε λοιπόν έντιμοι και χρήσιμοι.

Λέγοντας "έντιμοι" εννοώ να μην διαστρεβλώνουμε τον βιβλικό λόγο και την χριστιανική διδασκαλία κατά το δοκούν και κατά το συμφέρον, αλλά να αναζητούμε και να προβάλλουμε την αλήθεια και "χρήσιμοι", να αγωνιούμε και να αγωνιζόμαστε ως πρόσωπα και ως σύνολο.

Μήπως οι χριστιανοί θεολόγοι έχουμε το καθήκον να μελετήσουμε (αφού η πλειοψηφία μας πάσχει από ημιμάθεια - πλην ελαχίστων λαμπρών εξαιρέσεων - να μην ξεχνούμε και την αλαζονεία), να αναστοχαστούμε και να αποφασίσουμε επιτέλους να αναλάβουμε δράση;

Ας μην κάνουμε το χατίρι σε εκείνους τους κύκλους (εντός και εκτός οργανωμένης θρησκείας...) που μας θέλουν υπάκουα παπαγαλάκια ή άφωνα μουσειακά εκθέματα.

Ας σκεφτούμε ότι η υπόθεση μας αφορά όλες και όλους και ας κάνουμε κάτι!

Για αρχή ας μελετήσουμε, έπειτα ας ακούσουμε χωρίς εμμονές, εμπάθειες και προκαταλήψεις και μετά ας βάλουμε το μυαλό μας να δουλέψει, ας ανοίξουμε την καρδιά μας κι ας ανοίξουμε το ρημάδι μας και για κάτι άλλο εκτός από το να κολακεύουμε, να ειρωνευόμαστε ή να κουτσομπολεύουμε..

Δεν είναι δύσκολο!